Basso continuo (becijferde bas)

Overzicht

Basso continuo (becijferde bas) is een verkorte notatie voor het weergeven van akkoorden op een continuo instrument (zoals een keyboard) met behulp van een reeks cijfers en andere symbolen die onder de noten van de baslijn worden geschreven.

Basso continuo aan je partituur toevoegen

Een figuur invoeren

1. Selecteer de noot waarop de basso continuo van toepassing is.
2. Druk op de sneltoets basso continuo. De standaardwaarde is Ctrl+G (Mac: Cmd+G), dit kan desgewenst worden gewijzigd in Voorkeuren: sneltoetsen.
3. Typ de tekst in het "invoervak" dat verschijnt.

Tekst formaat

Om de relevante vervangingen en vormcombinaties van kracht te laten worden en voor een juiste uitlijning, verwacht het mechanisme van de basso continuo dat de invoerteksten enkele regels volgen (wat in ieder geval de regels zijn voor een syntactische basso continuo aanduiding):

• Er kan maar één voorteken (voor of na) of één combinatie toevoeging per figuur zijn.
• Een voorteken en een combinatie figuur kunnen niet tegelijk worden gebruikt.
• Er kan een voorteken worden gebruikt zonder getal, maar geen combinatie figuur zonder getal.
• Andere karakters dan hierboven vermeld worden niet verwacht.

Als een ingevoerde tekst niet aan deze regels voldoet, wordt deze niet verwerkt. Hij wordt opgeslagen en weergegeven zoals hij is, zonder enige opmaak.

Getallen

Getallen worden direct ingevoerd. Een groep van getallen boven elkaar gestapeld wordt ook als enkele tekst ingevoerd en met Enter op elkaar gestapeld:

Voortekens

Voortekens kunnen worden ingevoerd met de gebruikelijke toetsen:

Voor het invoeren van:	type:
dubbele mol	bb
mol	b
herstellingsteken	h
kruis	#
dubbelkruis	##

Deze karakters worden automatisch omgezet in de juiste tekens zodra je de bewerker verlaat. Voortekens kunnen voor of na een getal (en natuurlijk, in plaats van een getal, voor een aangepast terts), in overeenstemming met de gewenste stijl. Beide stijlen worden netjes uitgelijnd met het voorteken 'hangend' aan de linker- of rechterzijde.

Gecombineerde figuren

Gestreepte getallen of getallen met een kruis kunnen worden ingevoerd door het toevoegen van een \, / of + na het getal (gecombineerde toevoegingen). De juiste gecombineerde vorm wordt gemaakt bij het verlaten van de bewerker:

Het ingebouwde lettertype kan overweg met de equivalente combinaties, waarbij de meest gebruikelijk vervangen wordt toegepast:

1+, 2+, 3+, 4+ wordt (of )

en 5\, 6\, 7\, 8\, 9\ wordt (of )

Onthoud dat een / alleen met een 5 kan worden gecombineerd, ieder ander 'gestreept' figuur wordt weergegeven als een vraagteken.

+ kan ook worden gebruikt voor een getal. In dit geval wordt het niet gecombineerd met het getal maar wordt het netjes uitgelijnd ('+' hangt aan de linkerzijde).

Haakjes

Haakjes om te openen en om te sluiten, zowel ronde '(', ')' als rechte '[', ']' kunnen worden ingevoegd voor en na de voortekens, voor en na een getal en voor en na een vervolglijn. De toegevoegde haakjes zullen de juiste uitlijnen van het hoofd karakter niet verstoren.

Opmerking: (1) De bewerker controleert niet of de haakjes (open en sluit, rond of recht) in 'balans/evenwicht' zijn. (2) Meerdere haakjes in een regel zijn syntactisch niet juist en voorkomen correcte herkenning van de ingevoerde tekst. (3) Een haakje tussen een getal en een gecombineerde toevoeging ('+', '\', '/') wordt geaccepteerd maar voorkomt het combineren van de vormen.

Bestaande basso continuo figuren bewerken

Gebruik een van de volgende opties om een reeds ingevoerde basso continuo aanduiding te bewerken:

• Selecteer het of de noot waartoe het behoort en druk op dezelfde Basso continuo sneltoets die is gebruikt om een nieuwe te maken.
• Dubbelklik erop.

De gebruikelijke tekst bewerkingsrechthoek komt dan te voorschijn en de tekst wordt omgezet in normale tekens (('b', '#' en 'h' voor de voortekens, gescheiden combinatie vormen, liggende streepkes, etc.) om het bewerken te vereenvoudigen.

Zodra je klaar bent druk je op Spatie om naar de volgende noot te gaan of klik je buiten de tekstbewerkingsrechthoek, net zoals bij het maken van nieuwe symbolen.

Navigeren per noot, tel of maat

De duur van een Basso continuo indicatie duurt vaak tot de volgende basnoot of het einde van een maat. Dergelijke Basso continuo kan achtereenvolgens worden ingevoerd met behulp van het toetsenbord. (Om naar een tussenpunt te gaan of om een basso continuo groep voor een langere duur uit te breiden, zie duur).

• Druk op Spatie om naar de volgende noot te gaan die klaar is voor een andere basso continuo indicatie (of klik buiten het bewerkingsvenster om het te verlaten). De bewerker gaat door naar de volgende noot of naar de rest van de notenbalk waaraan een basso continuo wordt toegevoegd.
  
  • Shift+Spatie verplaatst het bewerkingsvak naar de vorige notenbalknoot of rust.
  • Tab verplaatst het bewerkingsvak naar het begin van de volgende maat.
  • Shift+Tab verplaatst het bewerkingsvak naar het begin van de vorige maat.

Duur

Elke basso continuo groep heeft een duur, die wordt aangegeven door een lichtgrijze lijn erboven (deze lijn is natuurlijk alleen ter informatie en wordt niet afgedrukt of geëxporteerd naar PDF).

Aanvankelijk heeft een groep dezelfde duur als de noot waaraan deze is gekoppeld. Er kan een andere duur nodig zijn om verschillende groepen onder één noot te passen of om een groep uit te breiden tot meerdere noten.

Om dit te bereiken, kan elke toetscombinatie in de onderstaande tabel worden gebruikt om (1) het bewerkingsvak vooruit te schuiven met de aangegeven duur en (2) de duur van de vorige groep in te stellen tot aan de nieuwe positie van het bewerkingsvak.

Als je er meerdere achter elkaar indrukt zonder een basso continuo tekst in te voeren, wordt de vorige groep herhaaldelijk uitgebreid.

Type:	Je krijgt:
Ctrl+1	1/64
Ctrl+2	1/32
Ctrl+3	1/16
Ctrl+4	1/8
Ctrl+5	1/4
Ctrl+6	halve noot
Ctrl+7	hele noot
Ctrl+8	2 hele noten

(De getallen zijn dezelfde als die worden gebruikt bij het instellen van de duur van de noten)

Het exact instellen van de duur van de basso continuo groep is alleen in twee gevallen verplicht:

1. Wanneer meerdere groepen passen onder één notenbalk (kan niet anders).
2. Bij gebruik van vervolglijnen, aangezien de lijnlengte afhangt van de groepsduur.

Het is echter een goede gewoonte om de duur altijd in te stellen op de beoogde waarde voor plug-ins en MusicXML.

Vervolglijnen invoeren

Vervolglijnen worden ingevoerd door het toevoegen van een '_' (liggend streepje) aan het eind van de lijn. Ieder getal in een groep kan zijn eigen vervolglijn hebben:

Vervolglijnen worden getekend voor de gehele duur van de basso continuo groep.

'Verlengde' vervolglijnen

Soms is het nodig dat een vervolglijn wordt verbonden met een vervolglijn in een volgende groep, wanneer een deel van een akkoord gehandhaafd moet blijven over de twee groepen. Een voorbeeld (beide door J. Boismortier, Pièces de viole, op. 31, Paris 1730):

In het eerste geval heeft iedere groep zijn eigen vervolglijn, in het tweede geval zijn de vervolglijnen van de eerste groep door gezet in de tweede groep.

Dit kan worden bereikt door het invoeren van meerdere (twee of meer) liggende streepjes "__" aan het eind van de tekst regel van de eerste groep.

Basso continuo eigenschappen

De tekstopmaak van basso continuo symbolen wordt automatisch door het programma afgehandeld op basis van stijlinstellingen (zie hieronder). Alleen de Algemene en Uiterlijk eigenschappen kunnen worden aangepast in het Eigenschappen paneel.

Basso continuo stijl

Eigenschappen van alle basso continuo symbolen in de partituur kunnen worden ingesteld via Opmaak→Stijl→Basso continuo.

• Lettertype: Dit is de preset "MuseScore Figured Bass", die speciaal is ontworpen om basso continuo notatie te realiseren.
• Grootte: Selecteer een lettergrootte in punten.
• Verticale positie: De afstand (in sp) van de bovenkant van de notenbalk tot de bovenmarge van de basso continuo tekst. Negatieve waarden gaan omhoog (basso continuo boven de notenbalk) en positieve waarden omlaag (basso continuo onder de notenbalk: een waarde groter dan 4 is nodig om over de notenbalk heen te stappen).
• Regelhoogte: De afstand tussen de basislijn van elke basso continuo lijn, als percentage van de lettergrootte.

De volgende afbeelding visualiseert elke numerieke parameter:

• Uitlijning: Selecteer de verticale uitlijning: met Bovenaan wordt de bovenste regel van elke groep uitgelijnd met de verticale hoofdpositie en de groep 'hangt' eraan (dit wordt normaal gesproken gebruikt met basso continuo notatie en is de standaard), met Beneden is de onderste regel uitgelijnd met de verticale hoofdpositie en de groep 'zit' erop (dit wordt soms gebruikt in sommige soorten harmonische analyse-notaties):

• Stijl: Kies uit "Modern" of "Historisch." Het verschil tussen de twee stijlen wordt hieronder weergegeven:

Basso continuo sneltoetsen

Type:	Om te krijgen:
Ctrl+G	Voegt een nieuwe basso continuo groep toe aan de geselecteerde noot.
Spatie	Gaat verder naar de volgende noot.
Shift+Spatie	Gaat verder naar de volgende noot.
Tab	Gaat verder naar de volgende noot.
Shift+Tab	Gaat verder naar de volgende noot.
Ctrl+1	Gaat 1/64 vooruit, stelt de duur van de vorige groep in.
Ctrl+2	Gaat1/32 vooruit, stelt de duur van de vorige groep in.
Ctrl+3	Gaat 1/16 vooruit, stelt de duur van de vorige groep in.
Ctrl+4	Gaat 1/8 vooruit, stelt de duur van de vorige groep in.
Ctrl+5	Gaat 1/8 vooruit, stelt de duur van de vorige groep in.
Ctrl+6	Gaat een halve noot vooruit, stelt de duur van de vorige groep in.
Ctrl+7	Gaat een halve noot vooruit, stelt de duur van de vorige groep in.
Ctrl+8	Gaat twee hele noten vooruit, stelt de duur van de vorige groep in.
Ctrl+Spatie	Voert een spatie in, handig wanneer de basso op de tweede lijn staat (bv. 5 4 -> 3).
BB	Voert een dubbele mol in.
B	Voert een mol in.
H	Voert een herstellingsteken in.
#	Voert een kruis in.
##	Voert een dubbelkruis in.
_	Voert een vervolglijn in.
__	Verlengt een vervolglijn.

Opmerking: Voor Mac opdrachten moet de Ctrl worden vervangen door Cmd.