Transpositie
Overzicht
Transpositie is het verhogen of verlagen van de toonhoogte van een selectie noten met hetzelfde interval.
In MuseScore kun je je muziek transponeren met behulp van sneltoetsen of via het dialoogvenster Transponeer.
Transponeren met sneltoetsen
Selecteer eerst een reeks noten om te transponeren met sneltoetsen (zie elementen selecteren). Gebruik dan een van de volgende opties, afhankelijk van hoe je je muziek moet transponeren:
Chromatisch transponeren
Druk op ↑ of ↓ om de selectie omhoog/omlaag te verplaatsen in stappen van een halve toon.
Diatonisch transponeren
Druk op Alt+Shift+↑/↓ om de selectie omhoog/omlaag te verplaatsen volgens de toonladder (Mac: ⌥+Shift+↑/↓).
Transponeren met een octaaf
Druk op Ctrl+↑/↓ om de selectie omhoog/omlaag te verplaatsen in stappen van een octaaf (Mac: ⌘+↑/↓).
Het transponeer dialoogvenster gebruiken
Het Transponeer dialoogvenster geeft je meer controle over de transpositie met opties om te transponeren naar geselecteerde toonsoorten of met specifieke intervallen.
Selecteer eerst een reeks noten die je wilt transponeren (zie elementen selecteren). Als er geen selectie is gemaakt wordt de hele partituur automatisch geselecteerd voor transpositie.
Open vervolgens het dialoogvenster door Gereedschappen → Transponeer...
Chromatisch transponeren
Als dit is geselecteerd, kun je ervoor kiezen om te transponeren naar een specifieke toonsoort of met een gespecificeerd interval.
Om chromatisch naar een specifieke toonsoort te transponeren:
- Selecteer Naar toonsoort
- Selecteer of je wilt transponeren naar de dichtstbijzijnde toonsoort (ten opzichte van de huidige toonsoort van de selectie) of omhoog of omlaag naar de bestemmingstoonsoort
- Kies de bestemmingstoonsoort in het keuzemenu
- Laat Transponeer toonsoorten geselecteerd om alle bestaande toonsoorten in je selectie te transponeren (als je dit deselecteerd blijven alle bestaande toonsoorten ongewijzigd)
- Laat Transponeer akkoordsymbolen geselecteerd om alle bestaande akkoordsymbolen in je selectie te transponeren (als je dit deselecteerd blijven alle bestaande akkoordsymbolen ongewijzigd)
- Klik op Ok
Chromatisch op interval transponeren
Geselecteerde noten omhoog of omlaag transponeren in stappen van een halve toon:
- Selecteer Op interval
- Selecteer of je de selectie Omhoog of Omlaag wilt transponeren met het opgegeven interval
- Selecteer het interval in het keuzemenu
- Selecteer opties voor Transponeer toonsoorten en Transponeer akkoordsymbolen zoals vereist (zie hierboven)
- Klik op Ok
Diatonisch transponeren
Selecteer dit om de selectie met een opgegeven interval te transponeren zonder de bestaande toonsoort(en) te wijzigen. Opmerking: de intervalrelaties tussen toonhoogtes in je selectie zullen daardoor veranderen!
- Selecteer Transponeer diatonisch
- Selecteer of je de selectie Omhoog of Omlaag wilt transponeren met het opgegeven interval
- Laat Behoud aantal voortekens geselecteerd om eventuele voortekens in de selectie te behouden (Opmerking: voortekens worden aangepast ten opzichte van de bestaande toonsoort. Als je dit deselecteerd verwijdert het alle bestaande voortekens bij omzetting)
- Laat Transponeer akkoordsymbolen geselecteerd om eventuele bestaande akkoordsymbolen in je selectie te transponeren (zie hierboven)
- Klik op Ok
Werken met transponerende instrumenten
Getransponeerde en werkelijke toonhoogte
Transponerende instrumenten (zoals de klarinet, hoorn, trompet etc.) worden op een andere toonhoogte (en toonsoort) genoteerd dan hoe ze klinken. De genoteerde toonhoogte wordt de geschreven toonhoogte genoemd, terwijl de daadwerkelijke toonhoogte klinkende of werkelijke toonhoogte wordt genoemd.
Standaard wordt het programma weergegeven met alle notenbalken op geschreven toonhoogte. Als je echter de partituur op werkelijke toonhoogte wilt zien vink je gewoon het vakje "Werkelijke toonhoogte" aan (links van het stemvorkpictogram) in de statusbalk.
Instellen van het transpositie-interval
Wanneer je een partituur maakt met de dialoogvensters Nieuwe partituur of Instrumenten toevoegen of verwijderen, dan worden getransponeerde toonsoorten automatisch toegepast op alle getransponeerde instrumenten. Als je om wat voor reden dan ook handmatig de transpositie van notenbalken moet instellen, gaat je als volgt te werk.
- Klik met de rechtermuisknop op de notenbalk en selecteer Notenbalk/partij-eigenschappen.
- Selecteer naast "Transpositie" in het onderste gedeelte van het dialoogvenster het interval waarmee het instrument boven/onder de werkelijke toonhoogte klinkt. (Muziek voor de Bb-klarinet wordt bijvoorbeeld een toon boven de klinkende toonhoogte geschreven en de transpositie-instelling is daarom een grote secunde omlaag.)
- Klik op Ok.
De juiste getransponeerde toonsoort verschijnt nu in de notenbalk.
Enharmonische spelling bepalen
De enharmonische spelling van de getransponeerde toonsoort, in kruizen of mollen, wordt ingesteld in Notenbalk/partij-eigenschappen (zie instellen van het transpositie-interval).
Zie herbepaal toonhoogtes om de enharmonische spelling van de toonhoogte in de partituur te wijzigen.